Mówią, że nic tak nie chwyta za serce jak zawał. Rzeczywiście – zawał serca to jeden z najczęściej występujących stanów nagłych. Pomimo tego obraz pacjenta, który właśnie przechodzi zawał bardzo często jest zupełnie inny od tego jak opisuje go podręcznik do pierwszej pomocy.
Jakie są objawy niepokojące? Jak udzielać pierwszej pomocy? Zapraszam do czytania.
Zawał serca – co to takiego?
Zawał serca, a dokładniej zawał mięśnia sercowego, to sytuacja, gdy część serca nagle nie otrzymuje wystarczającej ilości krwi. Dzieje się tak, gdy jedna z tętnic wieńcowych, a więc naczynie które dostarcza krew do mięśnia sercowego zostaje zablokowana. W wyniku tego mięsień sercowy zaczyna „umierać” z powodu braku tlenu. Jeśli pomoc nie zostanie dostarczona odpowiednio szybko może dojść do nieodwracalnego uszkodzenia serca, a nawet do nagłego zatrzymania krążenia (NZK) Jak należy wtedy działać opisałem w artykule na temat resuscytacji krążeniowo oddechowej (RKO).
Jakie są objawy zawału?
W medycynie nigdy nie mów “nigdy” – szczególnie medycy lubią przypominać te słowa i jest w nich sporo prawdy. Miałem w karetce wielu pacjentów z zupełnie nietypowymi objawami, u których finalnie potwierdził się zawał serca.
Jednak jest grupa objawów, która zawsze będzie sugerować, że dany pacjent przechodzi właśnie zawał.
Ból w klatce piersiowej
Zwykle jest bardzo intensywny, często określany jako uczucie ucisku lub ciężaru (jakby mi słoń na klacie usiadł) NIe tylko sam ból jest charakterystyczny, ale też sposób w jaki się rozchodzi. Ból ten może promieniować do ramienia, szyi, pleców lub żuchwy.
Duszność
Często pojawia się razem z bólem w klatce piersiowej. Czasem jest związana z uszkodzeniem serca (niewydolność krążenia), a innym razem jest efektem silnego stresu (pacjent myśli, że za chwilę umrze i zaczyna szybko oddychać)
Nadmierne pocenie się (pacjent jest blady i zlany potem)
I nie chodzi tu o kilka kropel potu na czole. Pacjent jest dosłownie zlany zimnym potem. Na dodatek jeśli dotkniemy jego skóry to okaże się, że jest ona chłodna.
!Uwaga! Jeśli występują trzy powyższe objawy to można założyć, że pacjent ma zawał mięśnia sercowego. Natychmiast wezwij pomoc- 999
Nudności lub wymioty
Bardzo często występują gdy zawał dotyczy dolnej ściany serca, która spoczywa na przeponie.
Zawroty głowy i osłabienie
Wywołane przez spadek ciśnienia tętniczego oraz niedotlenienie związane z uszkodzeniem serca
Warto wiedzieć, że objawy mogą się różnić – szczególnie u kobiet. Nie zawsze musi wystąpić klasyczny, ostry ból w klatce piersiowej. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, lepiej zadzwoń po pomoc!
Zawał serca – nietypowe objawy
Jest pewna grupa chorych, u których powyższe typowe objawy mogą wcale nie wystąpić. I tu dla części osób może być zaskoczenie- w tej grupie na pierwszym miejscu są kobiety. Tak ! Kobieta zmienną jest 😉 Szczególnie lokalizacja i charakter bólu znacznie odbiega od klasyki opisanej powyżej.
Do tej grupy osób zaliczamy też:
- cukrzyków – często mają tylko nieznaczne dolegliwości bólowe lub brak bólu.
- chorych, którzy już przechodzili zawał
- chorych po zabiegu pomostowania tętnicy wieńcowej (tzw by-passach)
Co robić, gdy podejrzewasz zawał?
Natychmiast wezwij pomoc. Ja osobiście uważam, że z wieloma stanami chorzy mogą zgłaszać się sami do szpitala, ale w przypadku nagłego bólu w klatce piersiowej nie powinni tego robić.
W przypadku uszkodzenia serca związanego z zawałem każda minuta jest na wagę złota!
Zachowaj spokój
Łatwiej powiedzieć niż zrobić, ale warto. Nie panikuj. Spokój pomoże uniknąć dalszego obciążenia serca, które w tej chwili ma mniejszą wydolność.
Przyjmij przepisane leki
Jeśli pacjent ma zapisane leki na wypadek takich dolegliwości, powinien je przyjąć. NIe powinien jednak biegać po domu i ich szukać. Możemy zrobić to za niego.
Unikaj wysiłku
Do czasu przybycia pomocy warto ułożyć pacjenta w wygodnej pozycji. Najlepiej jeśli uda się go położyć.
Uwaga! Jeśli pacjent nie chce leżeć to nie należy go zmuszać. Spokojnie może być też pozycja siedząca.
Przygotuj niezbędne informacje
Ostatni wypis ze szpitala i spis aktualnych leków wystarczy
Myślę, że warto przy tej okazji zapoznać się z prostym schematem postępowania – ABCDE
Aspiryna, a zawał serca – podawać czy nie?
To pytanie zawsze pada na moich szkoleniach.
Zdecydowanie tak! Jeśli pacjent jest przytomny warto podać mu 1 tabletkę kwasu acetylosalicylowego (ASA), potocznie zwanego aspiryną. Korzyść jaką możemy w ten sposób osiągnąć wielokrotnie przewyższa potencjalne ryzyko.
Przeciwwskazaniem do podawania aspiryny jest oczywiście alergia na ten lek.
Dlaczego szybka reakcja jest ważna?
Zawał serca to sytuacja krytyczna, gdzie każda minuta ma znaczenie. Szybka interwencja medyczna ( w szpitalu) może pomóc w przywróceniu przepływu krwi do uszkodzonej części serca. Jeśli uda się wykonać ją krótkim czasie od wystąpienia objawów, to jest spora szansa na całkowity powrót do zdrowia. Dlatego nie zwlekaj z wezwaniem pomocy, nawet jeśli nie nie wszystkie objawy są typowe.
Podsumowanie
Na koniec raz jeszcze powtórzę. W medycynie nigdy nie ma “nigdy” Owszem – spora część zawałów daje takie klasyczne objawy, że można go rozpoznać z odległości kilku metrów gdy tylko patrzymy na pacjenta.
Jeśli jednak objawy nie są nasilone, lub są nietypowe, a na dodatek trafi się nam pacjent, który za wszelką cenę chce wyprzeć chorobę, to warto przynajmniej pojechać do najbliższej przychodni zdrowia i poprosić o wykonanie EKG. To taka rada od serca.