Pierwsza pomoc udzielona przez świadków zdarzenia decyduje o być lub nie być dla pacjenta z NZK (nagłym zatrzymaniem krążenia). Szybkie rozpoznanie NZK, wezwanie pomocy, prawidłowe uciski klatki piersiowej, dostęp do AED- te elementy potrafią zwiększyć szansę na przeżycie kilkukrotnie. Na czym polega zasada 4H i 4T? Czy istnieje coś takiego jak odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia?
Zapraszam do czytania!
Odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia, czyli co?
Czy znasz powiedzenie, że lepiej działać na przyczynę, niż tylko zwalczać sam skutek? To bardzo mądre słowa. Doskonale sprawdzają się w tematach związanych ze zdrowiem. Działają też w czasie udzielania pierwszej pomocy. Szczególnie u pacjenta z NZK, gdzie każde prawidłowe działanie jest na wagę złota.
Znajomość odwracalnych przyczyn zatrzymania krążenia daje nam dodatkową broń w walce o życie. Możemy prowadzić resuscytację i jednocześnie próbować “odwrócić” przyczynę, która wywołała zatrzymanie krążenia.
W literaturze medycznej zostały one opisane pod postacią 4H (hipoksja, hipowolemia, hipokaliemia/hiperkaliemia, hipotermia/hipertermia) i 4T (zaburzenia zatorowo-zakrzepowe, tamponada osierdzia, zatrucia (toksyny), odma prężna). To trochę bardziej zaawansowana pierwsza pomoc, ale jest o co walczyć i warto mieć świadomość istnienia tych pojęć.
Postaram się opisać je maksymalnie prosto!
Odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia 4H
Hipoksja – czyli brak tlenu. NZK (nagłe zatrzymanie krążenia) z powodu niedotlenienia zdarza się często. Może być następstwem uduszenia, utonięcia, zadzierzgnięcie (powieszenia), czy zachłyśnięcia. Warto zapamiętać, że hipoksja jest najczęstszym powodem zatrzymania krążenia u dzieci.
Hipowolemia – czyli nadmierna utrata krwi. Najczęściej w przebiegu dużego krwotoku po urazie. Prowadzi do wstrząsu, niewydolności krążenia, a na końcu do zatrzymania krążenia.
Hiperkaliemia/hipokaliemia – nadmiar lub niedobór potasu we krwi. Prowadzi do potasu zaburzeń pracy serca. Dotyka często osób dializowanych, przyjmujących leki “wypłukujące” potas. Przyczyną może być także solidna biegunka. Narażone są też osoby z niedoborami magnezu.
Hipotermia/hipertermia – czyli narażenie na niskie lub wysokie temperatury. W jednej z poprzednich publikacji opisywałem przyczyny i objawy hipotermii. W tym samym poradniku przeczytasz jak sobie radzić w razie jej wystąpienia i jak prawidłowo udzielić pierwszej pomocy!
Z kolei hipertermia to przegrzanie, na przykład w przypadku udaru cieplnego. W obu przypadkach istnieje ryzyko zatrzymania krążenia, szczególnie gdy pierwsza pomoc dociera zbyt późno.
Odwracalne przyczyny zatrzymania krążenia 4T
Zakrzepica i zatory – pojęcie znane. Nieleczone mogą prowadzić do zawału, zatorowości płucnej, udaru mózgu. Mechanizm jest zawsze taki sam -powstaje przeszkoda w krążeniu krwi.
Tamponada osierdzia – fani seriali medycznych widzieli to nie jeden raz. Zwykle po poważnym urazie klatki piersiowej krew wypełnia worek osierdziowy (taki cienki flak otaczający serce) Robi się coraz mniej miejsca i serce ma trudności z pracą. Kurczy sie i rozkurcza w mniejszym zakresie. Krążenie jest coraz słabsze i w końcu ustaje.
Toksyny – ogólnie zatrucia. Przypadkowe lub celowe (leki, narkotyki, alkohol). Toksyny, ale też zwykle związki chemiczne w toksycznej dawce zaburzają normalne działanie organizmu. W skrajnych sytuacjach prowadzą do zatrzymania krążenia.
Odma prężna – historia podobna do tamponady osierdzia. Uszkodzona jama opłucna pozwala na dostanie się powietrza, co utrudnia prawidłowe funkcjonowanie płuc. Zwykle jest to powikłanie urazu klatki piersiowej.
No dobrze, to jak to teraz wszystko odwrócić? I czy w ogóle się da?
Które przyczyny NZK można odwrócić dzięki PP i KPP?
Większość z opisanych powyżej sytuacji wymaga zaawansowanej pomocy medycznej. Użycia sprzętu, oraz leków. To działania dla ratowników z karetki i szpitala. Ale…
Jednak kilka z nich zasługuje na uwagę, gdyż można z nimi walczyć już na poziomie pierwszej pomocy udzielanej przez świadków zdarzenia. Tak- Ty możesz odwrócić przyczynę NZK jeszcze przed przybyciem karetki!
Chodzi o hipoksję, czyli niedotlenienie – tutaj do zrobienia są oddechy ratunkowe. Wiem, wiem-pisałem już kiedyś, że w NZK kluczowe są uciski klatki i dostęp do AED, a wentylacja nie jest obowiązkowa. To wszystko prawda i zazwyczaj tak jest. Ale wyobraź sobie topielca, którego wyciągnięto z wody. Bardziej prawdopodobne, że zabił go zawał czy brak powietrza?
Dokładnie -to brak tlenu był powodem NZK, a ratunkiem dla niego będą oddechy ratownicze. Jak je wykonać prawidłowo i w prosty sposób. W jednym z poprzednich artykułów opisywałem nagłe zatrzymanie krążenia u dzieci i dorosłych.
Osoby z przeszkoleniem KPP (kwalifikowana pierwsza pomoc) mogą dodatkowo korzystać z wentylacji mechanicznej za pomocą worka samorozprężalnego z podaniem tlenu.
Również w przypadku hipotermii i hipertermii można podjąć działania, które odwrócą przyczynę NZK lub zapobiegną jego wystąpieniu. W tym przypadku będzie to przerwanie ekspozycji na zimno lub gorąco, a dalej stopniowe podnoszenie lub obniżanie temperatury ciała.
Jeszcze jedna mała uwaga. W przypadku NZK zawsze kluczowe jest rozpoczęcie ucisków klatki piersiowej. W tej sytuacji rozpoczynamy uciski i jednocześnie prowadzimy działania w celu ogrzania lub ochłodzenia.
Także w przypadku hipowolemii związanej z utratą krwi świadkowie zdarzenia mogą się dodatkowo wykazać jeszcze przed przybyciem karetki. Wystarczy solidny ucisk w miejscu krwawienia lub opaska uciskowa. Nie potrzeba do tego apteczki trzeba apteczki. Skuteczny opatrunek można zrobić z kawałka grubego materiału, który akurat mamy pod ręką.
Temat opatrywania krwawiących ran omówimy w osobnym wpisie.
Pozostałe przyczyny wymienione powyżej zwykle wymagają interwencji służb medycznych. A niektóre z nich nawet zaawansowanych zabiegów i leków.
Dlaczego warto znać zasady 4H, 4T i odwracalne przyczyny NZK?
Jako świadek zdarzenia masz niezwykle ważną rolę. Udzielasz pomocy – to jasne, ale jest coś jeszcze. Twoje informacje (obserwacje) na temat pacjenta i okoliczności zdarzenia mogą odegrać kluczową rolę w jego leczeniu. Tak dzieje się właśnie w przypadku odwracalnych przyczyn NZK. Dlatego nie bagatelizuj żadnych informacji i staraj się przekazać ich jak najwięcej medykom. Twoje działanie ma znaczenie!
W tym miejscu jak zawsze wspomnę, że lepiej zapobiegać niż leczyć. I tak ogrzewanie w hipotermii czy opatrunek uciskowy przy krwawieniu warto wdrożyć jak najszybciej. Wtedy zwyczajnie mamy szansę, że unikniemy zatrzymania krążenia.
Tyle z wiedzy na dziś, a po praktykę zapraszam na szkolenie!