Odmrożenie – co warto wiedzieć?

„Na złość mamie odmrożę sobie uszy” Taaak. Każdy choć raz nie próbował takich sztuczek. Zapewne z różnym skutkiem.  A tak już na serio. W pierwszej pomocy często mówi się o zagrożeniach związanych z wysoką temperaturą, a zapomina się o hipotermii czy obrażeniach związanych z działaniem zimna. Te drugie są równie groźne i bardzo dotkliwe w skutkach. Tym razem przyjrzymy się odmrożeniom. Czym jest odmrożenie? Kiedy mówimy o odmrożeniu? Jak udzielać pierwszej pomocy w takim wypadku, no i jak zapobiegać? Zapraszam!

Czym jest odmrożenie?

Odmrożenie to stan, w którym skóra (w ciężkiej postaci także inne tkanki) ulega chwilowemu lub trwałemu uszkodzeniu w wyniku działania niskiej temperatury. W udzielaniu pierwszej pomocy często mówi się o prawidłowym krążeniu krwi. Prawidłowe krążenie jest gwarantem homeostazy (równowagi)  ludzkiego organizmu. W stanie gdy krew krąży prawidłowo może odżywiać każdą pojedynczą komórkę.  gdy dochodzi do pogorszenia krążenia, lub zatrzymania krążenia krwi, nasze komórki  ulegają uszkodzeniu  i umierają.

Chcę, abyś z łatwością zrozumiał, jak wiele jest tu ukryte. W tym  tekście odkryjesz, jakie czynniki mogą prowadzić do odmrożeń, jakie symptomy warto zauważyć, a przede wszystkim – jak szybko i skutecznie udzielić pierwszej pomocy w przypadku ich wystąpienia.

Przeczytaj:

1. Czym jest łańcuch ratunkowy?
2. Jak wygląda pozycja bezpieczna i kiedy ją stosujemy?
3. Czym jest nagłe zatrzymanie krążenia (NZK)?

Kiedy dochodzi do odmrożenia?

Głównym sprawcą odmrożeń jest niska temperatura, ale nie tylko. Wiatr i duża wilgotność powietrza przyspieszają ten proces. Myślę, że każdy zaobserwował jak odczuwalna temperatura spada gdy wieje silny wiatr – ciepło znika z organizmu z prędkością błyskawicy. Warto zaznaczyć, że nie potrzeba nam ujemnej temperatury. Odmrożenia mogą powstać nawet przy dodatnich temperaturach!

Warto też zaznaczyć, że u osób z chorobami układu krążenia czy cukrzycą, odmrożenia rozwiną się szybciej. Ryzyko wzrasta też w przypadku seniorów, niedożywionych, wycieńczonych i tych, co z alkoholem za bardzo się zaprzyjaźnili. 

Podobnie lekka czy zbyt obcisła odzież, mokre ciuchy czy brak ruchu, to dla odmrożeń zielone światło. Warto być czujnym nie tylko w zimie.

Objawy odmrożenia

Odmrożenia powstają szczególnie w miejscach przylegania skóry do chrząstek i kości. Najczęściej zatem obserwuje się je w obrębie nosa, policzków lub uszu. Można wyobrazić sobie typowy obrazek himalaisty w trakcie wyprawy.

Przy dłuższej ekspozycji także palce u dłoni, stóp, rzadziej kolana oraz uda. Bardzo różne mogą być też stopnie uszkodzeń. 

Objawy będą różne w zależności od stopnia uszkodzenia. Szczególnie należy zwracać uwagę na pierwsze symptomy. Ból – to nasz najlepszy anioł stróż. Gdy czujesz ból- to znaczy, że jeszcze żyjesz- komórki wysyłają sygnał alarmowy.  Druga rzecz to bladość lub sinoczerwony kolor skóry. Już na tym etapie należy wdrożyć pierwszą pomoc.

Jak dzielimy odmrożenia?

 Ze względu na skalę wyróżniamy 4 stopnie odmrożeń:

Odmrożenia 1 stopnia

W pierwszym stopniu pojawia się ból i pieczenie. Skóra zmienia kolor na blady lub sinoczerwony. Upośledzone jest też czucie (drętwienie, mrowienie). Po ogrzaniu, skóra robi się czerwona i może boleć. Objawy są przejściowe i chociaż są nieprzyjemne ustępują całkowicie.

Odmrożenia 2 stopnia

Przy odmrożeniach drugiego stopnia pojawia się obrzęk, a na skórze powstają pęcherze, czasem wypełnione są płynem. To sygnał, że dotknięte zostały głębsze warstwy skóry.

Odmrożenia 3 stopnia

Odmrożenia trzeciego stopnia sprawiają, że skóra może przybierać purpurowy odcień, i pojawiają się pierwsze oznaki nieodwracalnej martwicy tkanek.

Odmrożenia 4 stopnia

Czwarty stopień odmrożenia to głęboka martwica. Uszkodzenie skóry na całej grubości, a nawet tkanek pod nią. Wymaga zaawansowanej terapii, choć zwykle i tak kończy się amputacją.

Jak udzielać pierwszej pomocy przy odmrożeniu?

Warto zaznaczyć że szybka i skuteczna pierwsza pomoc pozwoli uniknąć trwałych skutków odmrożenia. Szybkie rozpoznanie wczesnych objawów pozwala całkowicie odwrócić negatywne skutki działania niskiej temperatury. To jest jeden z tych stanów, gdzie skuteczna pierwsza pomoc może wiele zmienić.

Pierwsza pomoc będzie się skupiać na przywróceniu prawidłowego krążenia w obszarach gdzie występują objawy. 

Stawiamy więc na ogrzewanie. Dodatkowo jeśli tylko mamy taką możliwość musimy się ruszać. (u pacjentów z urazami nie wymuszamy ruchu).

Prostym sposobem jest stopniowe ogrzewanie przez zanurzanie w wodzie o temperaturze 35–40°C. (można zacząć od 30 stopni i powoli zwiększać temperaturę wody). Po przywróceniu odpowiedniej temperatury ciała leczenie zmian skórnych jest podobne jak w przypadku oparzeń skóry (tutaj już lepiej skonsultować się z lekarzem)

Uwaga! Ogrzewanie stosujemy stopniowo. Nie wolno używać gorących materiałów, okładów, kąpieli. Osłabiona skóra może w ten sposób szybko ulec uszkodzeniu. (bardzo trudno goi się takie rany)

Warto znaleźć ciepłe pomieszczenie, zmienić przemoczoną odzież, ogrzać ciało ciepłym materiałem lub ciepłymi okładami.

Uwaga! Często w filmach pokazane jest intensywne pocieranie odmrożeń – nie należy tego stosować.

Na koniec warto zapamiętać – skóra, która raz uległa odmrożeniu jest bardzo wrażliwa na zimno. Wręcz nie toleruje zimna, wymaga dodatkowej ochrony

A kiedy należy zwrócić się po fachową pomoc?

Zawsze gdy pojawią się na skórze pęcherze, odczuwamy przewlekły ból, lub czucie zupełnie zniknęło. Te symptomy wskazują na poważniejsze uszkodzenia i wymagają dalszego leczenia.

Jak zapobiegać odmrożeniom?

Zapobieganie odmrożeniom jest wbrew pozorom bardzo proste. Wystarczy kierować się kilkoma banalnymi zasadami. Kluczem jest właściwe ubieranie, najlepiej w warstwach, oraz natychmiastowa wymiana przemoczonej odzieży. Zawsze dbaj o skórę twarzy i dłoni, używając tłustych kremów ochronnych. W mroźne dni ruch to Twój  sprzymierzeniec – ruszaj się, zwłaszcza rękami i nogami, aby pobudzić krążenie krwi.

W sytuacjach krytycznych, zwłaszcza gdy jesteś w wymagającym terenie, nie wahaj się skontaktować z odpowiednimi służbami ratunkowymi. One potrzebują czasu na dotarcie i działania. Odpowiednie numery telefonu należy zapisać sobie zawsze przed takimi wyprawami. 

I jeszcze jedno. Spożywanie alkoholu to bardzo zły pomysł. Nie zabezpiecza, ani nie zmniejsza ryzyka odmrożeń. Działa dokładnie  odwrotnie- rozszerza  naczynia i zwiększa ryzyko wyziębienie i powstania odmrożeń.

Pamiętaj o prewencji. Zdobywaj praktyczną wiedzę z pierwszej pomocy. Nigdy nie wiadomo kiedy może uratować ona Ciebie lub to Ty z jej pomocą uratujesz czyjeś życie lub zdrowie.

Po praktykę zapraszam na szkolenie!

Zerknij też na:

Kursy pierwszej pomocy

Indywidualne kursy pierwszej pomocy

Kursy pierwszej pomocy dla szkół i przedszkoli

Kursy pierwszej pomocy dla firm

Kursy pierwszej pomocy dla dzieci i młodzieży