Zatrucie tlenkiem węgla zajmuje 3 miejsce po zatruciach lekami i alkoholem. Co roku, w Polsce kilka tysięcy osób ulega podtruciu. Pomimo licznych kampanii w mediach zatrucie czadem nadal jest powszechne. Pewien mądry człowiek powiedział, że nie mamy wpływu na to, co nas spotka, ale możemy zdecydować jak na to zareagujemy. Czym jest zatrucie czadem, jak reagować, czy można uniknąć zatrucia i jak wygląda pierwsza pomoc w zaczadzeniu?
Zapraszam do czytania!
Czym jest czad?
Tlenek węgla -inaczej czad powstaje w czasie niepełnego spalania: węgla, gazu, benzyny, ropy, drewna. Normalnie spalają się one do dwutlenku węgla. Jednak gdy nie ma wystarczającej ilości tlenu -powstaje CO (czad).
Czad oszukuje nasze zmysły! Jest to gaz:
❌bezwonny
❌bezbarwny
❌bez smaku
Bardzo ważne aby to podkreślić, gdyż jak się okazuje wiedza ta nie jest oczywista. A powinna być. Dla naszego wspólnego dobra. Jak okazało się w jednym z badań zleconych przez MSWiA aż 41% Polaków twierdzi, że potrafi rozpoznać czad.
Czadowo prawda? A tak na poważnie, to najlepiej pokazuje jak ważna jest edukacja.
Najpopularniejsze przyczyny zatrucia czadem
Coroczne zatrucia czadem niemal zawsze wynikają z tych samych błędów. Czasem wystarczy bardzo niewiele, aby uniknąć tragedii. Przygotowałem najpopularniejsze przyczyny zatrucia czadem:
- brak dopływu świeżego powietrza do urządzeń spalających paliwo (następuje niecałkowite spalanie i zamiast dwutlenku węgla powstaje CO czyli czad.
- niesprawne przewody kominowe – cofanie się części spalin.
- okna i kratki wentylacyjne są nieszczelne lub brudne i nie spełniają swojej roli.
- brak otworów w drzwiach łazienki, w której pracuje piecyk gazowy (popularny Junkers) lub piecyk jest niesprawny. zaniedbywanie kontroli pieców i przewodów wentylacyjnych.
- włączony silnik samochodowy w zamkniętym garażu (często przypadkowe zatrucia w czasie napraw).
- w pomieszczeniu wybuchł pożar. W tym przypadku czad jest jednym z wielu zagrożeń. Potrafi być równie śmiertelny jak palący ogień.
Czym jest zatrucie czadem?
Gdy czad dostaje się do naszego organizmu szybko łączy się z hemoglobiną, która w normalnych warunkach powinna transportować tlen. Takie połączenie hemoglobiny z CO nazywa się karboksyhemoglobiną i jest bardzo silne. W efekcie transport tlenu zostaje zakłócony i nie dociera w wystarczającej ilości do tkanek i komórek.
Co więcej uszkadza białka, które magazynują tlen w mięśniu sercowym oraz zakłóca tak zwane oddychanie na poziomie komórkowym.
Mówiąc wprost – człowiek oddycha i nie czuje wcale duszności. Może nabrać swobodnie powietrza do płuc a i tak jego wszystkie komórki umierają z braku tlenu.
Czad to cichy zabójca. Podczas gdy my jeszcze nie zdajemy sobie sprawy z zatrucia czad już uszkadza nasz organizm. Niestety w miejscach, gdzie nie ma czujników CO (czadu) często dochodzi do poważnych zatruć, także do zgonów.
Jakie są objawy zatrucia czadem?
Będą one różne w zależności od stężenia i czasu ekspozycji. Aby bardziej zobrazować jak zabija nas czad wymienię objawy zatrucia czadem, w kolejności występowania:
- lekki ból głowy, uczucie zmęczenia, złe samopoczucie. Zwróć uwagę – te objawy przypominają ogólne rozbicie, lub grypę. Dlatego właśnie mówi się, że czad zabija po cichu.
- silny ból głowy, nudności, podwyższone tętno.
- wymioty, postępujące osłabienie.
- uczucie duszności, zaburzenia świadomości i zawroty głowy.
- szybka akcja serca (tachykardia), czasem zaburzenia rytmu.
- utrata przytomności, czasem drgawki.
- nagłe zatrzymanie krążenia (NZK).
Czas od początku ekspozycji do zatrzymania krążenia zależy od stężenia CO w powietrzu. Czas ten jest różny. Może to być w ciągu 2 godzin, ale przy wysokim stężeniu wystarczą 3 minuty.
Warto też wspomnieć, że zatrucie czadem na długo pozostawia ślad w organizmie człowieka. Do późnych powikłań po zatruciu CO należą: zaburzenia pamięci i koncentracji, zaburzenia widzenia, objawy depresyjne, a nawet objawy choroby Parkinsona.
Wielu moich kolegów i koleżanek miało taki przykre doświadczenia. Dziś każda karetka jest wyposażona w przenośny (nasobny) czujnik czadu. Nie raz już uratował nam skórę.
Jeszcze mała ciekawostka. NIE jest prawdą, że zwierzęta domowe są odporne na zatrucie czadem.
Mitem jest także teoria, że kobiety w ciąży wykazują wyższą tolerancję na czad.
Jak udzielić pierwszej pomocy przy zatruciu czadem?
W skrócie – działamy zachowawczo a jeśli musimy wejść do pomieszczenia robimy to szybko. Jeżeli podejrzewasz zatrucie tlenkiem węgla (CO) zrób wszystko, aby przerwać kontakt z tym gazem. Pierwsza pomoc to szybkie usunięcie poszkodowanego z miejsca zdarzenia.
Jeśli decydujesz się działać. No dobrze. Aby to nie była czysta teoria to “narysujmy” takie zdarzenie.
Starsza kamienica – 2 piętra, ogrzewanie gazowe. Noc. W środku dwupokoleniowa rodzina.
Po pierwsze szybka ewakuacja czyli wszyscy wychodzą na zewnątrz. Nie ma żadnego szukania rzeczy, ubierania się itp
Najważniejsza rzecz! Nie wolno Ci udzielać pomocy na miejscu – nie ważne co tam zobaczysz (nawet jak to będzie dziecko bez oddechu)
Ewakuacja – oznacza szybko. Osoby chodzące idą do wyjścia same. Innych trzeba wynieść. Nie ważne jak- byle szybko. Pacjent waży 100kg i jest nieprzytomny – to ciągnij go za nogę. Nawet jeśli po drodze 20 -razy uderzy głową.
Po drodze warto otwierać szeroko drzwi i okna w pomieszczeniach. Czad jest małą i lekką cząsteczką – znakomicie reaguje na wietrzenie.
Tu mała dygresja. Moim zdaniem bardzo ważna. Jest to typowa sytuacja gdzie udzielanie pomocy wiąże się z narażeniem na niebezpieczeństwo. Masz więc pełne prawo odstąpić od udzielania pomocy. W takiej sytuacji – powiadom numer alarmowy 999/112 i po rozmowie z dyspozytorem udzielaj pomocy tym, którzy samodzielnie opuszczą pomieszczenie (budynek)
Dopiero po wydostaniu z potencjalnie niebezpiecznej strefy sprawdź, czy poszkodowany oddycha. Jeśli nie, natychmiast rozpocznij sztuczne oddychanie. Jeżeli osoba oddycha, ale jest nieprzytomna, ułóż ją na boku i poczekaj na przyjazd pomocy.
Przeczytaj:
- Złota godzina w ratownictwie medycznym
- Hipotermia – przyczyny, objawy, pierwsza pomoc
- Jak wygląda Resuscytacja Krążeniowo Oddechowa
- RKO u dzieci
- RKO u niemowląt i noworodków
Jak zapobiegać zatruciu czadem?
Najlepiej wyjdzie po prostu zminimalizowanie narażenia na ten gaz. Dlatego zasady bezpieczeństwa i zwykła umiejętność korzystania z urządzeń mogących emitować tlenek węgla jest najważniejsza.
Jak zapobiec zatruciu czadem? Do zapamiętania:
- regularne przeglądy kuchenek, piecyków (Junkersów) i przewodów kominowych. Tutaj zatrzymam się na chwilę. Jest to jedno z najczęstszych przyczyn śmiertelnych wypadków. Wchodzimy do wanny, odkręcamy wodę i relaks. Nie dziwi nas uczucie błogości i senności. Zamykamy oczy. Czasem już na zawsze. Warto w takim pomieszczeniu mieć czujnik, a jeśli korzystacie z niego w czasie ferii lub wakacji na gościnie to zaleca się aby odkręcić wodę i otworzyć okno lub drzwi w łazience. Wyjść z pomieszczenia. Wrócić gdy wanna będzie pełna wody. Przewietrzyć chwilę i do kąpieli.
- wietrzyć , wietrzyć i jeszcze raz wietrzyć pomieszczenia gdzie odbywa się spalanie
- nie zasłaniać kratek wentylacyjnych.
- nie naprawiać auta w garażu z włączonym silnikiem, nie zostawiać w tym czasie dzieci ani zwierząt w aucie
- nie palić węgla, drewna w pomieszczeniach zamkniętych (jeśli nie są do tego przeznaczone)
Jeśli podejrzewasz zatrucie CO i przeprowadzisz ewakuację a Straż Pożarna nie wykryje czadu to…no cóż ja wciąż uważam ,że najlepsza pierwsza pomoc to ta, którą zrobiłeś(aś) a spacery na bosaka po śniegu (w czasie ewakuacji zwykle brak czasu na wkładanie ciepłej odzieży) mają korzystny wpływ na zdrowie 😉
Tyle z wiedzy na dziś, a po praktykę zapraszam na szkolenie!
Pingback: Zadławienie u dziecka - jak udzielić pierwszej pomocy?
Pingback: Rytmy do defibrylacji i nie do defibrylacji